In de nieuwste aflevering van Kletskousen praten we met onze kletskousen over wat vriendschap voor hen betekent. Misschien herken je het wel: die ene vriend of vriendin die je al sinds de kinderopvang kent. Want daar ontstaan vaak de allereerste vriendschappen. Maar hoe ontstaan die eigenlijk? In dit blog duiken we, samen met VE-specialist* en teamcoach Wies, in het ontstaan van vriendschappen en de sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen – en hoe kinderopvang hieraan bijdraagt. Als afsluiting lees je mooie verhalen over vriendschappen die begonnen zijn op de kinderopvang en die, zelfs jaren later, nog steeds in stand zijn gebleven!
De échte waarde van de kinderopvang
Kinderopvang is meer dan gewoon een opvang. Het is een plek waar kinderen stap voor stap de wereld leren begrijpen. Waar emoties betekenis krijgen, zelfvertrouwen groeit en vriendschappen ontstaan. Wies vertelt: “We begeleiden elk kind in zijn/haar ontwikkeling richting de basisschool, zodat die overstap zo soepel mogelijk verloopt. Kinderen leren sociale vaardigheden, hun eigen emoties herkennen en ontdekken dat er naast hun eigen normen en waarden ook andere manieren van denken en doen zijn.”
Kinderopvang als minimaatschappij
In de kinderopvang leren kinderen niet alleen met, maar ook van elkaar. Zo vertelt Wies: “Eigenlijk is het een soort minimaatschappij. Er zijn veel verschillende kinderen met ieder hun eigen achtergrond en manier van doen en laten. In deze minimaatschappij leren kinderen om te gaan met verschillen en ontwikkelen daardoor een bredere kijk op de wereld. Ze leren dat iedereen erbij hoort, dat ieder kind aandacht krijgt en dat het helemaal oké is om jezelf te zijn.” Dit is ook één van de redenen dat de kinderopvang van onschatbare waarde is voor de rest van hun leven.
Boos? Blij? Verdrietig? Zo leren kinderen emoties herkennen
Jonge kinderen weten vaak nog niet goed wat ze voelen, laat staan hoe ze dat moeten benoemen. Onze pedagogisch medewerkers helpen hierbij. “We beginnen daar al vroeg mee. Als een baby huilt en onrustig is, zeg ik bijvoorbeeld: ‘Je bent verdrietig hè? Ik ben bij je en maak je flesje klaar.’ Bij peuters en oudere kinderen gebruiken we ook boekjes, spel en dagelijkse situaties om emoties bespreekbaar te maken. “We lezen bijvoorbeeld samen een prentenboek over boos zijn en vragen dan: ‘Wanneer voelde jij je boos?’ Door woorden te geven aan wat een kind voelt, help je hen emoties te herkennen én het vertrouwen te krijgen dat die gevoelens er mogen zijn.” vertelt Wies. “Het helpt ook enorm als wij als volwassenen ons eigen gevoel benoemen. Als ik bijvoorbeeld zeg: ‘Ik schrok een beetje, omdat het zo hard ging’, geef ik het goede voorbeeld.”
“Als pedagogisch coach ondersteun ik onze teams om deze momenten bewust te benutten. Want elk klein gesprekje over gevoel, elk stukje erkenning van een emotie, helpt een kind om zichzelf en de ander beter te begrijpen. En dat is volgens mij de basis voor een veilige, inclusieve en warme groep.”
De eerste stap richting vriendschap
Kinderen hebben bepaalde spelontwikkelingsfases. Bij peuters begint dit vaak met parallel spel: ze spelen vooral naast elkaar in plaats van echt samen. Peuters zijn eerst sterk gericht op hun eigen spel en speelgoed. ‘Mijn tractor, mijn spel’ hoort bij deze fase van de ontwikkeling. Pedagogisch medewerkers spelen hierin een sleutelrol. Zij begeleiden kinderen in het ontwikkelen van sociaal gedrag en samenwerkingsvaardigheden. Samen spelen is de eerste stap richting het maken van vriendjes en vriendinnetjes. Wies legt uit: “Het begint vaak met twee kinderen die elk met hun eigen tractor spelen, maar wel dicht bij elkaar. Na een tijdje zie je dat ze elkaars spel gaan beïnvloeden – er ontstaat bijvoorbeeld een file met tractoren of ze gaan samen een parcours maken.”
De rol van pedagogisch medewerkers is hier heel belangrijk. Zo vertelt Wies: “Ik doe regelmatig een rollenspel waarin ik aan de bakker vraag of hij voor meerdere kinderen een broodje kan maken. Door dit soort interacties voor te doen, leren kinderen hoe je op een speelse manier deelt en samenwerkt. Na dit een paar keer samen met de kinderen te doen, zie je dat ze dit gaan overnemen en toepassen.” We creëren op de kinderopvang een rijke speelomgeving waarin kinderen zich sociaal kunnen ontwikkelen. Zo kunnen ze op een natuurlijke manier vriendschappen sluiten met kinderen die bij hen passen.
Waarom is opbouwen van een vriendschap zo belangrijk op jonge leeftijd?
Vriendschap is op jonge leeftijd veel meer dan samen plezier maken. Het is één van de belangrijkste bouwstenen voor de ontwikkeling van een kind. Door vriendschap leren kinderen:
- delen, samenwerken, luisteren en conflicten oplossen.
- hun eigen emoties én die van anderen herkennen.
- taalvaardigheid en probleemoplossend denken.
- vertrouwen opbouwen, grenzen stellen en respecteren en omgaan met teleurstellingen.**
Vriendjes vanaf dag één
Wat in de kinderopvang begint, groeit vaak door op de basisschool of bij de sportclub. Kinderen die al iemand kennen van de kinderopvang voelen zich sneller bij elkaar op hun gemak. Deze eerste vormen van vriendschappen geven een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Veel vriendschappen die op de kinderopvang beginnen, blijven ook later nog bestaan. Hieronder delen we een aantal leuke verhalen (met foto’s!) van kinderen die elkaar al kennen van de kinderopvang en nu nog steeds dikke vriendjes zijn.
“Wij zijn Tess en Finn. Samen hebben we bij de Vissen en de Krokodillen gezeten. Daarna zijn we bij elkaar in de klas gekomen en gingen we samen naar de bso. Al sinds dat we klein zijn, zijn we beste vriendjes. Soms mogen we niet te dicht bij elkaar zitten, omdat we het veel te gezellig hebben!”
“Wij zijn Kaat en Hidde. Al dikke maatjes sinds we een half jaar oud zijn. Door de pedagogisch medewerkers worden we vaak ‘het getrouwde stel’ genoemd. We spelen, lachen en maken ruzie samen en kunnen absoluut niet zonder elkaar!”
“Wij zijn Lotte en Jimmy! Bij de Olifantjes hebben we elkaar leren kennen. Daarna zijn we samen doorgegaan naar de Zebra’s. We vieren samen carnaval, maken wij veel lol en hebben weinig woorden nodig om elkaar te begrijpen. We weten dat we met elkaar gaan trouwen, maar dan wel als actieheld en unicorn!”
“Ik ben Jur en ik sta op de foto met mijn vriendjes Lucas (foto met de taart) en met Senn (foto met de slee). Ik heb ze leren kennen op de kinderopvang en ben met beiden nog steeds goede vriendjes!”
“Wij zijn Robi en Teun en sinds de Giraffen zijn wij bevriend met elkaar. Daarna zijn we samen naar de basisschool mfa Noord gegaan. En we voetballen ook nog eens samen. Dus nog steeds hele goede vrienden!”
“Wij zijn Evie en Eefje. Vanaf dat we 2 jaar oud zijn, zijn we al dikke vriendinnen. Nu zitten we in groep 2. Ook al zitten we niet meer bij elkaar in de klas, we zijn nog steeds vriendinnen!”
“Wij zijn Sam en Tije. Al sinds dat we 2 jaar oud zijn, zijn we al goede vriendjes! Nu zijn we 11 jaar oud en zitten samen in groep 7.”
*De VE-specialist zorgt voor de kwaliteit en ontwikkeling van de voorschoolse educatie (VE). Ze helpt bij het inzetten van KIJK-registraties, het opstellen van ontwikkel- en groepsplannen en themagericht werken. Daarnaast coacht ze het team in doelgericht handelen, vooral voor kinderen met een VE-indicatie, en zorgt ze voor vernieuwing en borging van VE op de werkvloer.
**Bron: Ince, D. & Kalthoff, H. (2020). Opgroeien en opvoeden. Normale uitdagingen voor kinderen, jongeren en hun ouders. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut
